Ziołowa pasta z makreli, dojrzewający w ziołach łosoś, dżem morwowy i domowa marynata z czerwonej papryki to tegoroczne hity odkrywanej na nowo kuchni Wyspy Sobieszewskiej.
Od sześciu lat Stowarzyszenie Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej organizuje tu konkurs pod hasłem Sztuka Kulinarna na najprzedniejsze specjały miejscowych domostw. Gala finałowa tegorocznej edycji konkursu odbyła się 27 października 2023 r. w Pensjonacie Stara Wędzarnia. Zgłoszenia przyjmowano w trzech kategoriach: potrawy z ryb, nalewki z lokalnych ziół i owoców oraz przetwory z własnego ogródka. Regulamin nakazywał, aby zgłaszane potrawy zawierały przejawy kuchni żuławskiej i wychodziły spod rąk osoby zgłaszającej. Miało być regionalnie, lokalnie i swojsko i właśnie tak było.
Do współdzielenia się przepisami na domowe smakołyki nieodmiennie zachęca Mieczysława Cierpioł, która z podziwu godnym oddaniem sprawie od lat gromadzi wokół idei reaktywacji lokalnej kuchni mieszkańców i sympatyków Wyspy Sobieszewskiej. Wydarzenie stanowi nie tylko okazję do klasycznego współzawodnictwa ale też do zacieśnienia wyspiarskich więzi sąsiedzkich i przyjacielskich. Za każdym razem towarzyszą mu warsztaty, pogadanki albo spotkania tematyczne i nie inaczej było też tym razem. Tematem wiodącym tegorocznej edycji były zioła, stąd też właśnie ziołom w ujęciu kulinarnym, zdrowotnym oraz kosmetycznym poświęcono wykłady i warsztaty.
Dla mnie konkurs był też okazją do podzielenia się z uczestnikami i gośćmi kilkoma słowami na temat rozumienia kuchni regionalnych w czasach globalizacji i uniformizacji, zwłaszcza że mieszkańcy Sobieszewa podejmują właśnie starania ku określeniu zrębów własnej tożsamości kulinarnej, o czym szczegółowo pisałem już rok temu. Zwracałem wówczas uwagę, że czym innym jest reaktywacja kuchni historycznej tych okolic, do domeny której należą nieruchawe już na Wyspie Sobieszewskiej przejawy kulinarnego zwyczaju praktykowanego dawniej, a czym innym jest redefinicja kuchni miejsca tu i teraz, przez ludność zamieszkującą te ziemie od stosunkowo niedawna.
Proces dochodzenia do określenia specyfiki lokalnej kuchni obszary Sobieszewa powinien się zasadzać na realizacji postulatów, które podczas moich wykładów określam trójhasłowo jako autentyczność, opowieść i klimat. Najważniejsza jest bowiem kuchnia prawdziwa i w takim zakresie, w jakim to możliwe i uzasadnione oparta o składniki i surowce lokalnego pochodzenia, przetwarzane na miejscu i przez tych, którzy to miejsce zamieszkują. Istotna jest także związana z taką kuchnią opowieść, a zatem forma narracji, za którą kryją się tajniki związane z surowcem, produktem, przetworem czy potrawą, jaka ma być uznawana za lokalną. Może to być rodzinny przepis, osobista historia, klasyczna forma przygotowania, czy też tradycja albo zwyczaj, który się z nią wiąże. Ważny jest wreszcie i klimat, czyli aspekt proprzyrodniczy, za którym stoją właściwe praktyki i technikami pozyskiwania, obróbki i przetwórstwa surowców, ich śladem węglowym, szeroko rozumianym pozytywnym wpływem synergicznym na otoczenie przyrodnicze i społeczne. Wynikać z tego powinien dobroczynny wpływ kultywowania tradycji wytwarzania produktu, przetworu czy potrawy lub przynajmniej uświadomiony i uzasadniony wybór konsumencki, który pozytywnie wpłynie na klimat. To szczególnie ważne dla przedstawicieli młodego pokolenia, które jest gotowe oddać pełny szacunek tradycjom, o ile tylko stoją one w świetle dobrej przyszłości planety i jej mieszkańców. Element historyczny może tu znaleźć swoje miejsce, ale na prawach uzupełnienia szerszego kontekstu, nie zaś jako wyizolowana myśl przewodnia.
W moim komentarzu do pierwszej edycji sobieszewskiego konkursu kulinarnego z roku 2018, zapytywałem, czym współczesna kuchnia sobieszewska miałaby być? Czy wskrzeszeniem zwyczajów kulinarnych poprzednich mieszkańców, czy też bieżącym wyobrażeniem o kuchni tych, którzy zamieszkują Wyspę dziś, a może raczej emanacją modnej dziś kuchni produktu. Odpowiedź wykluwa się powoli i składana jest z kulinarnych obrazków sobieszewskiego stołu, który od tego czasu mam okazję, przyjemność i zaszczyt oglądać w najpełniejszej krasie w Pensjonacie Stara Wędzarnia podczas późnej jesieni.
Z szeregu zaprezentowanych nam propozycji w tym roku wyróżniliśmy te, które najlepiej wpisywały się w realizację mojego trójhasłowego postulatu „Autentyczność – Opowieść – Klimat”. Na podium znalazł się zatem dżem z morwy zebranej z krzaka przez jego autorkę, dojrzewający na wzór gravlaxa łosoś w ogrodowych ziołach, marynata z papryki wedle starego rodzinnego przepisu oraz ziołowa pasta z wędzonej makreli podana na żytnim chlebie na zakwasie.
Czekamy na więcej!
