Oparte o zrównoważony rozwój miejskie polityki żywnościowe, zmiana paradygmatu relacji człowieka ze zwierzętami, regeneracja związku żywności z miejscem jej wytwarzania oraz właściwa troska o wszystkich uczestników łańcucha żywnościowego – to główne elementy przesłania sztandarowego wydarzenia Slow Food, zorganizowanej w Turynie 14. edycji Terra Madre Salone del Gusto.
Podczas tegorocznej edycji wydarzenia poświęconego dobrej, uczciwej i dostępnej dla każdego żywności Terra Madre Salone del Gusto, które od 22 do 26 września odbywało się w Parku Dora w Turynie, szczególną uwagę poświęcono przywracaniu równowagi między człowiekiem, światem zwierząt i Ziemią oraz zrównoważonej strukturze miejskich systemów żywnościowych w kontekście powstrzymania niekorzystnych zmian klimatu na Ziemi.
Wydarzenie było okazją do prezentacji oficjalnego stanowiska Slow Food na temat dobrostanu zwierząt. Główna teza znalazła ilustrację już w samym tytule dokumentu, który głosił „Więcej niż dobrostan: jesteśmy winni zwierzętom szacunek”. Jako jedno z działań mających na celu polepszenie losu zwierząt wskazano Slow Farming, propagujący szacunek dla hodowli, dbałość o glebę i ochronę bioróżnorodności. Wskazywano na konieczność zmiany paradygmatu relacji między człowiekiem a zwierzętami, u której podstaw leży uznanie, iż zwierzęta nie są wyłącznie środkami produkcji rolnej. Nie powinny zatem spędzać życia w nienaturalnych warunkach, które powodują cierpienie. Nie powinny być karmione paszami z drugiego końca świata, które uprawia się w monokulturach, a które z kolei niszczą ekosystemy. Ani zwierzęta, ani przetwory zwierzęce – mięso czy mleko – nie mogą też pokonywać niezliczonej liczby kilometrów, aby trafić na nasze talerze.
Hodowle muszą odzyskać swój naturalny związek z ziemią i to w szerokim tego określenia zakresie. Konieczne jest zatem ograniczenie pogłowia zwierząt gospodarskich oraz zmiana zwyczajów żywieniowych współczesnego człowieka. Tymczasem w wielkoprzemysłowych hodowlach nadal trwa wyścig na wydajność za wszelką cenę. W latach 2000-2013 światowa produkcja mięsa i mleka z bydła, bawołów, kóz i owiec wzrosła odpowiednio o 13% i 32%. Jak podkreśliła Raffaella Ponzio, liderka Slow Food ds. dobrostanu zwierząt, zjadanie dużych ilości taniego mięsa jest niezdrowe i o wiele lepiej byłoby zjadać mięsa mniej ale o wyższej jakości, płacąc za nie realną i uczciwą cenę. Obecny na wydarzeniu przedstawiciel Komisji Europejskiej, Andrea Gavinelli, zapowiedział wolę włączenia wszystkich postulowanych przez Slow Food aspektów do prac nad rozporządzeniem UE w sprawie dobrostanu zwierząt, które zaplanowano na 2023 rok.
W strefie konferencyjnej „Feeding the City” przeprowadzono dyskusję na temat stanu zaawansowania samorządowych inicjatyw na rzecz żywności wysokiej jakości zwanych miejskimi politykami żywnościowymi. Jak zauważyła Marta Messa, sekretarz generalny Slow Food, w procesie niezbędnej regeneracji systemów żywnościowych konieczne jest podejmowanie wspólnych działań, a w centrum uwagi należy postawić miasta i ich polityki żywnościowe.
Zastępczyni burmistrza Turynu, Michela Favaro, przypomniała, że to właśnie Turyn był pierwszym miastem we Włoszech, które w swoim statucie zapisało prawo mieszkańców do żywności dobrej jakości, w wystarczającej ilości, o odpowiednich wartościach odżywczych, zdrowej i akceptowanej pod względem kulturowym i religijnym. Zastępczyni burmistrza Mediolanu, Anna Scavuzzo, przywołała projekt Food Trails będący częścią zainicjowanej po wystawie Expo 2015 w Mediolanie inicjatywy Pakt na rzecz miejskich polityk żywnościowych, do której przyłączyło się 243 miast z całego świata. Poza działaniami na rzecz integracji wokół nowych strategii inicjatywa ta pomaga też wdrażać innowacyjne projekty finansowane ze środków Unii Europejskiej. Do tej pory zrealizowano 16 projektów związanych z miejskimi politykami żywnościowymi o wartości 31 mln euro. W Polsce do inicjatywy Food Trails przystąpiła Warszawa. W ramach realizowanej u siebie odnogi programu Warsaw Living Lab, którego głównym partnerem jest Slow Food, skupia się na opracowywaniu narzędzi i rozwiązań dla zaspokojenia potrzeb żywnościowych uchodźców.
Prof. Corinna Hawkes, z Uniwersytetu Londyńskiego wskazała na trzy kluczowe filary niezbędne dla przeprowadzenia zmiany w postrzeganiu relacji między człowiekiem, żywnością a planetą: właściwe przeprowadzanie zamówień publicznych dla szkół i szpitali, organizacja targowisk miejskich oraz eliminacja odpadów. Dbałość o te trzy filary, w połączeniu z troską o wszystkich uczestników kreowanego za ich pomocą łańcucha żywnościowego, miałaby nie tylko polepszyć dostęp mieszkańców do zdrowych produktów spożywczych wysokiej jakości ale też pomóc w zwalczaniu zmian klimatu.
Jednym z najbardziej istotnych elementów miejskich polityk żywnościowych, które mogą przyczynić się do długofalowo postrzeganej zmiany są stołówki szkolne. Samorząd Grenoble-Alpes Métropole, w którego skład wchodzi 49 gmin południowo-wschodniej Francji, realizuje zintegrowaną politykę żywnościową w oparciu o międzywydziałową współpracę urzędniczą w zakresie gospodarowania energią, wodą, ściekami, spójnością społeczną i środkami finansowymi. W ramach tej polityki zadbano o zaopatrywanie stołówek szkolnych w produkty wysokiej jakości. Ograniczono też marnowanie żywności i wyeliminowano z użycia plastikowe sztućce i naczynia, zastępując je sztućcami i naczyniami wielokrotnego użytku. W Ostendzie w Belgii, we współpracy z dziewięcioma innymi miastami, założono 35-hektarowy miejski park rolny. Choć nie da się z niego wyżywić całego miasta, to jednak okazuje się, że nowa inicjatywa stanowi zarzewie dla kolejnych inicjatyw. Pojawił się sklep wiejski, targowisko, podjęto współpracę ze szkołami oraz z domem opieki, dzięki czemu produkty rolnictwa ekologicznego uprawiane w sąsiedztwie tej placówki trafiają bezpośrednio do potrzebujących. Z kolei w Rzymie do działań na rzecz miejskiej polityki żywnościowej włączono 200 ogrodów miejskich. Stały się one współczesnymi agorami, czyli miejscami spotkań mieszkańców, co okazuje się szczególnie przydatne przy integracji osób niepełnosprawnych, słabszych i uchodźców.
Więcej na temat tegorocznej edycji Terra Madre Salone del Gusto, w tym o rolnictwie symbiotycznym i nowościach na rynku winiarskim, w kolejnych odcinkach. Zapraszam!
