Fakty i mity: 8. Styl życia a nowotwory

Panuje powszechne przekonanie, że rak to choroba warunkowana genetycznie, a skoro tak, to niewiele można zrobić, aby mu zapobiec. A może zamiast siedzieć i czekać, lepiej jednak ruszyć do działań prewencyjnych? Tylko czy ma to jakiś sens? No i co właściwie można zrobić?

Fakty i mity: 08

Mimo że o nowotworach wiemy coraz więcej, w popularnym obiegu wciąż pokutują nieaktualne już przeświadczenia o tym, że rak jest chorobą dziedziczną, a skala zachorowalności na choroby nowotworowe rośnie. Rzeczywiście, w latach 90. minionego wieku miał miejsce znaczący wzrost wykrywalności chorób nowotworowych, ale wzrost ten należy wiązać z postępem technologicznym, który umożliwił dokładniejsze diagnozy i lepszą wykrywalność nowotworów. Potwierdzać to mogą nowsze dane, które wskazują, że liczba zdiagnozowanych przypadków nowotworów w XXI w. przestała rosnąć, a liczba zgonów spowodowanych nowotworami spada. Niepokojący jest jednak wzrost zachorowań u dzieci. Także i tu przyczyna tkwi po stronie nieprawidłowego żywienia i czynników środowiskowych.

Przyczyny nowotworów
Przyczyny nowotworów

Wbrew pozorom nowotwory to nie plaga ostatnich dziesięcioleci, a przyczyn ich powstawania poszukiwano już ponad 100 lat temu. Jedną z pierwszych obserwacji na ten temat opublikowano w pracy naukowej zamieszczonej w 1892 r. w renomowanym czasopiśmie medycznym Scientific American. Naukowcy wskazywali, że zapadalność na nowotwory może mieć związek ze stylem życia i dietą. Zauważano, że najczęstsze przypadki chorób nowotworowych występują wśród populacji, których opiera się o mięso, co zresztą potwierdzają najnowsze badania.

mieso

Od tego czasu nauka poczyniła znaczny postęp w rozpoznaniu przyczyn nowotworów, dowodząc, że aż 90% przypadków raka wiąże się ze stylem życia właściwym nowoczesnej cywilizacji. Jeśli przyjrzeć się, jak zachorowalność na nowotwory rozkłada się geograficznie, okaże się, że w pewnych częściach świata określone typu nowotworów pojawiają się częściej, niż w innych. W zapadalności na raka jelita grubego i raka prostaty przoduje cywilizacja Zachodu – Ameryka Północna i Europa. Naukowcy nie mają dziś wątpliwości, że stoją za tym czynniki środowiskowe, w szczególności niewłaściwa dieta. To oznacza, że poza przypadkami rzeczywiście związanymi z czynnikiem dziedzicznym, na przykład w nowotworach piersi, mamy spory potencjał zapobiegania nowotworom.

Warzywa
fot. Gloria Cabada-Leman

Badań na temat roli diety w powstawaniu nowotworów jest mnóstwo i choć nie wszystkie są zgodne co do szczegółu, z analizy wyników wszystkich dostępnych badań można wywnioskować, że największe znaczenie w profilaktyce nowotworów mają owoce i warzywa. Na przykład zjadanie pięciu porcji owoców dziennie może zmniejszyć ryzyko raka prostaty aż o 50%. Naukowcy z Harvard School of Public Health zalecają wręcz, aby proporcjonalny udział kolorowych warzyw w diecie wynosił 50%.

Grillowane mięsa

Naukowcy zwracają też uwagę na konieczność ograniczenia ilości zjadanego mięsa i wyrobów wędliniarskich, bowiem wysoki poziom spożycia mięsa i jego przetworów często wiąże się ze wzrostem zachorowalności na raka. Harvardzcy uczeni ustalili, że ok. 10% zgonów spowodowanych nowotworami można by uniknąć, gdyby chorzy znacznie zmniejszyli ilość zjadanego wyrobów mięsnych.

Najgrubszy człowiek świata

Znaczny odsetek chorób nowotworowych ma związek z otyłością. Statystyki wskazują tu głównie na raka przełyku, nerek, jelita grubego, odbytu, a także raka piersi i macicy. Warto przy tym pamiętać, że otyłość ma też silny związek z powstawaniem chorób serca oraz cukrzycy. Pisałem o tym w poprzednich odcinkach.

Ziemniaki, kartofle

Pośród masy informacji o tym, co jest zbawienne dla zdrowia, a co śmiertelnie groźne, łatwo natknąć się na doniesienia o wątpliwej wiarygodności. Przykładem mogą być choćby wątłe wnioski z niedokończonych badań nad ekstraktem z owocu gravioli o rzekomej skuteczności tegoż w profilaktyce nowotworów. Inną kaczką dziennikarską jest propagowany przez buddyjskiego mnicha, Pana Tomizawę, rzekomo zbawienny wpływ na zdrowie soku z ziemniaka.

W następnym odcinku zajmiemy się kancerogenami. Czy da się je zneutralizować antyutleniaczami? Zbadamy też, skąd w pieczywie akrylamid oraz czy smażenie i grillowanie rzeczywiście jest niebezpieczne.

Co warto zapamiętać:
Zdrowy styl życia może przyczynić się do zapobieżenia chorobom nowotworowym związanym z czynnikami środowiskowymi. Zmieniając swoje przyzwyczajenia żywieniowe, szczególną uwagę należy zwrócić na zmniejszenie ilości zjadanego mięsa i wędlin i zwiększenie proporcji kolorowych warzywa oraz owoców w codziennej diecie do 50%. Ograniczonym zaufaniem należy darzyć doniesienia o cudownych właściwościach pojedynczych substancji, bo żadnego takiego cudownego działania nie potwierdzono.

Pamiętajcie też, że następny odcinek naszej pasjonującej serii opartej na najbardziej aktualnej wiedzy prosto z Uniwersytetu McGill w Montrealu już za tydzień.

  1. Ciekawa jest korelacja alkoholu i seksu z rakiem 🙂 Alkohol jestem w stanie zrozumieć – wątroba itd. Ale seks?

  2. Faktycznie dziwne te badania. Przecież nowotwór to nic innego jak efekt złego podziału komórek. Dowiedziono, że w czasie życia człowieka u KAŻDEGO, powstają „mikronowotwory”, wynikające właśnie z błedów przy podziale komórek. Organizm niszczy je jednak sam, czasami jednak, te podziały są zbyt intensywne, żeby organizm sobie mógł z tym poradzić i stąd wychodzą nowotwory. Właśnie od tego, jak żyjemy i jak się odżywiamy, wynika to, czy te błędy przy podziałach komórkowych będą częstsze czy rzadsze, chociaż w pełni ich wyplenić się nie da, trzeba by było zmienić DNA człowieka i sztucznie to wyeliminować.
    Alkohol, nie ma związku z wątrobą, tu chodzi, podobnie jak z dietą, o ogólne „zatruwanie” organizmu, przez co działa nieprawidłowo, podobnie jest z dietą. Ale największym szkodnikiem jest własnie palenie i ogólnie „chemia” zawarta w otoczeniu, także i jedzeniu, która sprzyja „złym podziałom komórkowym”.
    Ważne jest także spożycie cukru, który jest najlepszym „pożywieniem” dla nowotworu, dlatego ostatnio opracowano sposób na ulepszenie chemioterapii, poprzez powiązanie leków z cukrami. W przypadku pojawienia się nowotworu, duże spożycie cukrów, przyspiesza jego rozrostowi, same cukry nie są jednak przyczyną wystąpienia „złego podziału komórek”.

  3. To ciekawe dane i wszystko wskazuje na to, że trafne. Jeśli chodzi zaś o badania, o których wspominam – to tzw. metaanaliza, czyli analiza wszelkich możliwych dostępnych badań w tym zakresie. Na tej właśnie analizie opiera się cała seria Faktów i Mitów, a wcześniej moje zajęcia na McGill

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Artur Michna
Artur Michnahttp://www.krytykkulinarny.pl
Artur Michna - krytyk kulinarny, publicysta, podróżnik, ekspert i komentator najbardziej prestiżowych wydarzeń kulinarnych, audytor restauracyjny, inspektor hotelowy, konsultant gastronomiczny

Teksty ―