Nasza fasolka nie zawiera cholesterolu! Nasz olej jest zdrowy, bo bez cholesterolu! W naszej margarynie nie ma ani grama cholesterolu! – krzyczą producenci, korzystając z powszechnej fobii cholesterolowej, która wynika z niewiedzy. Ale dość tego. Czas na nieco faktów o cholesterolu.
Cholesterol to steroid i jako taki jest niezbędny do życia, bo bierze udział w procesach biochemicznych w organizmie. W odróżnieniu od witamin, o których dostarczanie należy dbać poprzez różnorodność diety, cholesterolu nie musimy poszukiwać w żywności.
Wytwarzany jest bowiem w wątrobie, która jest w stanie dostosować poziom jego wytwarzania w zależności od tego, co zjadamy. Warto pamiętać, że cholesterol występuje wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego, nigdy w produktach roślinnych. Na niektórych produktach pochodzenia roślinnego, na przykład olejach czy przetworach warzywno-owocowych, często można znaleźć wyraźne informacje, że nie zawierają one cholesterolu. To typowy chwyt marketingowy, który ma sugerować, że produkty roślinne innych producentów mogą zawierać cholesterol. To oczywiście nieprawda. Producenci korzystają z powszechnego lęku przed cholesterolem powodowanego niewiedzą o jego pochodzeniu i działaniu.
Lęk przed cholesterolem niekiedy przybiera formę psychozy. Choć doniesienia o szkodliwości jajek ze względu na zawarty w nich cholesterol opublikowano w latach 80,. a już w latach 90. te poglądy skorygowano, jaja w dalszym ciągu pozostają okryte infamią. Rzeczywiście, w zmienionych chorobowo naczyniach wieńcowych, w których tworzą się złogi zwane płytką, znajdują się cząsteczki cholesterolu. Nie świadczy nie jest to żaden dowód na to, że cholesterol przyczynia się do tworzenia płytki, ale skoro się tam znajduje, to przecież można wysnuć takie skojarzenie. Niemniej u połowy pacjentów z zawałem serca nie notuje się zwiększonego poziomu cholesterolu we krwi. Biorąc te fakty pod uwagę, jedyny naukowo uzasadniony wniosek, który można wysnuć w odniesieniu do cholesterolu jest taki, że o ile może on być przyczyną choroby wieńcowej, to z pewnością nie jest przyczyną jedyną.
O cholesterolu mówi się dziś w kategoriach „złego” i „dobrego”, bo ustalono ponad wszelką wątpliwość, że jego „dobre” frakcje są niezbędne do procesów życiowych każdej komórki. Ponieważ nie jest on rozpuszczalny w wodzie, w krwiobiegu musi być transportowany za pomocą pośrednika. Takimi pośrednikami są lipoproteiny, dzięki którym cholesterol może dotrzeć do każdej komórki. Rodzajów lipoprotein jest sporo i są one klasyfikowane w zależności od ich gęstości. Dwa najbardziej znane rodzaje to małe cząsteczki o wysokiej gęstości HDL (high density lipoproteins), związane z „dobrym” cholestrolem, oraz znacznie większe cząsteczki o niskiej gęstości LDL (low density lipoproteins), związane z cholesterolem „złym”. Zadaniem lipoprotein LDL jest dostarczanie cholesterolu do komórek, jednak czasami upakowany na nich cholesterol „wysypuje się” do krwiobiegu. Wówczas z pomocą przychodzą lipoproteiny HDL, które wchłaniają „rozsypany” cholesterol i transportują go z powrotem do wątroby, gdzie jest usuwany. Dlatego też cholesterol HDL uważa się za dobry.
Z kolei określany mianem „złego” cholesterol LDL dzieli się na dwie grupy różniące się od siebie wielkością. I to rozróżnienie ma kluczowe znaczenie, albowiem udział mniejszych cząsteczek LDL w ogólnej liczbie cząsteczek uznaje się obecnie za wskaźnik zagrożenia chorobą wieńcową. Ustalenie tego odsetka wymaga specjalnej aparatury, którą póki co dysponują nieliczne laboratoria. Niemniej to tylko kwestia czasu, gdy tego typu badania staną się standardowymi badaniami lipidowymi. Póki co w świetle najnowszych odkryć naukowych dotychczas stosowane profile lipidowe wykazujące ogólny poziom cholesterolu, czy nawet poziom cholesterolu LDL, nie są przydatne do określenia zagrożenia chorobą wieńcową.
Czy zatem poziom cholesterolu ma związek z zapadalnością na chorobę wieńcową, a jeśli tak czy obniżenie tego poziomu wpływa na zmniejszenie zachorowalności oraz jakie poziomy powinny nas niepokoić? O tym w kolejnym odcinku.
Co warto zapamiętać?
Cholesterol jest niezbędny do życia. Jest produkowany w wątrobie, a poziom tej produkcji jest regulowany w zależności od ilości cholesterolu pochodzącego z żywności pochodzenia zwierzęcego – produkty pochodzenia roślinnego nie zawierają cholesterolu. We krwi jest transportowany za pośrednictwem lipoprotein HDL i LDL. Niepożądana frakcja cholesterolu to małocząsteczkowy cholesterol LDL. Wraz z upowszechnieniem się nowoczesnych aparatów do badań jego poziomu, będzie można określić zagrożenie chorobą wieńcową.
Pamiętajcie też, że następny odcinek naszej pasjonującej serii opartej na najbardziej aktualnej wiedzy prosto z Uniwersytetu McGill w Montrealu już za tydzień.
Świetny artykuł!
Jednak najbardziej w tym wpisie zaskoczyło mnie to, że cholesterolu nie ma w produktach czysto roślinnych, wydawało mi się, że skoro ktoś mówi, że jego produkt jest super bo nie ma cholesterolu to znaczy, że w innych rzeczach tego typu można go znaleźć. Dzisiejsi marketingowcy może i nie kłamią, ale piszą prawdę w taki sposób, że można wpaść we wściekłość dowiadując się o trikach które są przez nich stosowane. W poszukiwaniu produktów dobrej jakości można wpaść w paranoję gdy człowiek zastanawia się co jest faktycznie zdrowe, a co tylko bełkotem reklamowym. Ja sam mam fobię na tym punkcie i staram się dokładnie czytać składy produktów żywienionych.